همان‌طور که می‌دانید، آزمایشگاه‌ها در هر جایی، اعم از مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و … یکی از مکان‌های حساس و مهمی هستند که باید ایمن و مجهز باشند؛ زیرا نتیجه هر آزمایش بسیار مهم است. برخی از این آزمایشات با زندگی و مرگ افراد در ارتباط هستند؛ بنابراین برای بازدهی بیشتر و نتایج دقیق تر، تجهیزات آزمایشگاهی نقش مهمی را ایفا می‌کنند.
از طرفی با توجه به اینکه آزمایشگاه در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کند، برخی از تجهیزات آن نیز متفاوت خواهد بود. ما در این مقاله به صورت کلی تمامی آن تجهیزاتی را که برای هر آزمایشگاهی لازم است، مورد بررسی قرار داده‌ایم. توصیه می‌کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید تا با تجهیزات آزمایشگاهی بیشتر آشنا شوید.
منظور از تجهیزات آزمایشگاهی چیست؟
تجهیزات آزمایشگاهی به مجموعه‌ای از ابزار و وسایل آزمایشگاهی گفته می‌شود که استفاده از آنها در آزمایشگاه‌ها ضروری است. این تجهیزات با توجه به نوع هر آزمایشگاه متفاوت می‌باشند؛ ولی در حالت کلی در تمامی آزمایشگاه‌ها این ابزارها و وسایل با مواد شیمیایی مختلف در ارتباط هستند، بنابراین باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند.
تجهیزات آزمایشگاهی شامل چه مواردی هستند؟
به‌طور کلی در تمامی آزمایشگاه‌ها وجود برخی از تجهیزات الزامی است. تمامی این مکان‌ها نیاز به سکوبندی، هود، دستگاه های آزمایشگاهی، وسایل آزمایشگاهی، سینک، شیرآلات، دوش و چشم شوی دارند.
سکوبندی (رویه)
اولین نیاز مهم هر تجهیزات آزمایشگاهی، سکوبندی آن است. این سکوبندی شامل میزها، کابیت‌ها و سینک‌ها می‌شود. همچنین قفسه دیواری، شلف وسط و کناری نیز مواردی هستند که به سکوبندی آزمایشگاه مربوط هستند.
سکوبندی با توجه به نظر کارفرما به صورت یک طرفه و یا دوطرفه انجام می‌شود:
سکوبندی یک‌طرفه؛ در سکوبندی یک‌طرفه کابینت‌ها در عمق 60 تا 80 سانتی ساخته می‌شوند. اسکلت این کابینت‌ها معمولا از جنس پروفیل فولادی ساخته می‌شود. بدنه و درب‌ها نیز از جنس MDF است. البته بدنه می‌تواند از جنس استیل و یا فلز نیز باشد. رویه‌های کابینت‌ها از جنس سنگ گرانیت، سرامیک ضد اسید، استیل، hpl و … ساخته می‌شوند.
سکوبندی دوطرفه؛ در این سکوبندی‌ها، عمق 120 تا 160 سانتی‌متر و ارتفاع کابینت‌ها 85 تا 90 سانتی‌متر است. قفسه‌های دیواری هم با ارتفاع 60 سانتی‌متر، طول 90 و عمق 30 سانتی‌متر ساخته می‌شوند. بدنه این کابینت‌ها از جنس MDF با روکش ملامینه و … هستند. همچنین درب‌ها معمولا از جنس شیشه یا MDF و یا ترکیبی از هر دو هستند.
شلف وسط و کناری نیز از جنس پروفیل سبک 20 در 20 میلیمتر با پوشش رنگ الکترواستاتیک است. بدنه شلف نیز مانند سایر قسمت‌های سکوبندی از جنس MDF با روکش ملامینه یا فرمیکا و فلز ساخته می‌شود.
میز آزمایشگاهی
یکی از پرکاربردترین تجهیزات در آزمایشگاه‌ها، میز آزمایشگاهی است. این میز که به میز توزین (ضدارتعاش)، میز شستشو، میز تحریر و میز وسط نیز معروف است، برای کار با وسایل آزمایشگاهی که به دقت زیادی نیاز دارند، مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین در توزین مواد با توجه به خاصیت ضد ارتعاش، بسیار کاربرد دارد.
این میز در برابر مواد شیمیایی و حلال‌ها بسیار مقاوم است و تمیز کردن آن نیز بسیار راحت است. جنس رویه این میز از سرامیک ضد اسید ساخته می‌شود.
کابینت آزمایشگاهی
کابینت آزمایشگاهی که بخش وسیعی از سکوبندی آزمایشگاه را تشکیل می‌دهد، از مهم‌ترین تجهیزات آزمایشگاه‌ها است. نوع چیدمان و طراحی آن برای کار محققین بسیار تاثیرگذار است. این کابینت‌ها در دو مدل زمینی و دیواری ساخته می‌شوند. کابینت‌های دیواری به دلیل داشتن فضای بیشتر برای همه مناسب‌تر هستند.
جنس این کابینت‌ها می‌تواند از MDF ساخته شود. البته در محیط‌های پزشکی و صنعتی برای استحکام بیشتر، کابینت از فلز ساخته می‌شود. این فلزها ضد اسید هستند و کمتر آسیب می‌بینند.
از این کابینت‌ها برای نگهداری وسایل آزمایشگاهی استفاده می‌شود. رویه این کابینت‌ها بیشتر از جنس سنگ است. سنگ گرانیت مقاومت خوبی در برابر اجسام و مواد شیمیایی دارد. در کابینت‌هایی که درب شیشه‌ای دارند، برای افزایش بازدهی دید افراد، از لامپ فلورانس استفاده می‌شود.
مورد مهم دیگر این است که در خروجی این کابینت‌ها، آب، برق و گاز تعبیه شده است.
سینک آزمایشگاهی
سینک‌ها از تجهیزات مهم آزمایشگاه‌ها هستند. جنس آنها بسیار مقاوم است و در برابر اسید و قلیا آسیب‌پذیر نیستند. جنس آنها معمولا از سرامیک، اپوکسی و پروپیلن است. این تجهیزات مقاوم و باکیفیت باعث افزایش بازدهی در انجام آزمایشات خواهند شد.
سینک آزمایشگاهی در برابر وزن اجسام و مواد شیمیایی بسیار مقاوم است.
هود آزمایشگاهی
وجود هود در آزمایشگاه‌ها به شدت ضروری است. هود آزمایشگاهی از کانال و فن تشکیل شده است که فن خارج از سیستم قرار دارد. بدین ترتیب گازهای سمی را به خارج از محیط آزمایشگاه انتقال خواهد داد. البته در برخی از آزمایشگاه‌ها برای خروج کامل گازهای خطرناک از فن سانتریفیوژی استفاده می‌شود.
به طور کلی هودها با توجه به کار آزمایشگاه متفاوت هستند. مثلا هودی که برای کار کشت باکتری و قارچ به کار می‌رود با هودی که در برابر مواد شیمیایی خطرناک قرار می‌گیرد، متفاوت است.
هودهای آزمایشگاهی صنعتی ضد زنگ و انفجار هستند و ایمنی آزمایشگاه، کاربران، نمونه‌های آزمایشگاهی و فضای آزمایشگاه را تضمین می‌کنند.
دستگاه‌های آزمایشگاهی
دستگاه‌ها، تجهیزات آزمایشگاهی هستند که برای انواع آزمایش‌ها، آنالیز و تحلیل، تست و اندازه گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها در دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته عمومی در تمامی آزمایشگاه‌ها وجود دارند؛ مثل: آون، انکوباتور، اتوکلاو، هات پلیت مگنت و …؛ اما وسایل آزمایشگاهی اختصاصی با توجه به نوع آزمایشگاه، مختص به آن آزمایشگاه خواهند بود.
وسایل آزمایشگاهی
یکی از نیازهای هر آزمایشگاه، ابزار و وسایل آزمایشگاهی است. این تجهیزات شامل مواردی چون لوله آزمایشگاهی، لوله شور یا برس، جای لوله آزمایش، لوله گیر، بشر، ارلن مایر، بوته چینی، کپسول چینی، چراغ گازی، سه پایه، توری نسوز، پنس، چراغ الکلی، همزن شیشه‌ای، بورت و … است.
دوش و چشم‌شوی آزمایشگاهی
در هنگام کار با مواد، ممکن است مقداری از مواد یا گازها به صورت کاربران برخورد کند. این مواد می‌توانند تاثیرات مخربی بر چشم افراد داشته باشند. بنابراین باید افراد به سرعت صورت خود را بشویند.
دوش و چشم‌شوی یکی از تجهیزات آزمایشگاهی الزامی است تا کارکنان آزمایشگاه به طور دائم از آنها استفاده کنند.